გაჩეჩილაძე ნიკოლოზ, 1789-1829წწ. წევის წმ. გიორგის ეკლესია
........... ნიკოლოზ გაჩეჩილაძემ 1903 წელს, ქუთაისის სასულიერო სემინარიიის წარჩინებით დაამთავ რების შემდეგ, ყაზანის საიმპერატორო უნივერსიტეტის სამკურნალო ფაკულტეტზე ჩააბარა, რომელიც 1910 წელს დაამთავრა. 1914 წლიდან იგი ქ. გორის ჰოსპიტალის მთავარი ექიმია. უანგარო ექიმი წლების განმავლობაში თავდაუზოგავად ემსახურებოდა ცხინვალისა და მთელი შიდა ქართლის მოსახლეობას. 1920 წლის ზამთარში გორი ძლიერმა მიწისძვრამ დაანგრია, ნიკოლოზმა თავად შეიძინა კარვები და იქ განათავსა მიწისძვრისგან დაზარალებულნი, ასევე საკუთარი სახსრებით შემოსა გორის გიმნაზიის მოსწავლეები. 1921 წლიდან იგი თბილისში ცხოვრობდა და მუშაობდა. გასაბჭოებისას, მიუხედავად შემოთავაზებისა, მას ქვეყანა არ დაუტოვებია; დაარსა მწერალთა, კომპოზიტორთა და მხატვართა კავშირის პოლიკლინიკა. მკურნალთან შინ ხშირად მოდიოდნენ კულტურისა და ინტელიგენციის თვალსაჩინო წარმომადგენლები. ღვთისმოშიში ექიმი განსაკუთრებულად ზრუნავდა ბავშვებზე, უსასყიდ-ლოდ მკურნალობდა და მატერიალურად ხელს უმართავდა გაჭირვებულ და ხელმოკლე ადამიანებს. ნიკოლოზი ყველაზე რთულ წლებშიც მუდამ ეკლესიის თანამდგომი იყო. მამის დეკანოზ მაკარის გამოგზავნილ წერილში ვკითხულობთ, რომ ნიკოლოზი თბილისიდანაც მუდმივად ეხმარებოდა წევის წმიდა გიორგის ეკლესიას, ამ პერიოდში ტაძარს მეტად ავიწროებდნენ ბოლშევიკები. ექიმის მეგობრები იყვნენ და მის სახლში სტუმრობდნენ: კათოლიკოს-პატრიარქები ამბროსი ხელაია, კალისტრატე ცინცაძე, ლეონიდე ოქროპირიძე. ეპისკოპოსი დიმიტრი ლაზარაშვილი, დეკანოზი ხარიტონ დევდარიანი (შემდგომში კათოლი-კოს-პატრიარქი დავით V) და სხვები.
4-2 საპატრიარქოს უწყებანი N4 8-14 თებერვალი 2007წ გვ.19
1926 წელს ექიმის სახლში კათოლიკოს-პატრიარქმა ამბროსიმ ეპისკოპოსთა მონაწილეობით მონათლა ნიკოლოზის ქალიშვილი მზეთამზე. მკვლევარი ვახტანგ გურგენიძე კათოლიკოს-პატრიარქ ამბროს ხელაიასადმი მიძღვნილ ნარკვევში „ჩემი სული ღმერთს ეკუთვნის, გული საქართველოს...“ აღნიშნავს: „HKBA“-ს სააგენტურო მეთვალყურეობით გამოვლინდა, რომ კათოლიკოს-პატრიარქ ამბროსი ხელაიასთან ...ყველაზე მჭიდრო კავშირი აქვთ: ეპისკოპოს ქრისტეფორეს... დოქტორ გაჩეჩილაძეს, მცხ. გრიბოედოვის ქ. №4“. ექიმი ძალიან შეავიწროვეს ბოლშევიკებმა. „HKBA“-მ საკუთარ სახლში შეუსახლა არაქართველი ჩეკისტები, ხოლო 1937 წელს ანტისახელმწიფოებრივი საქმიანობის ბრალდებით იგი დააპატიმრეს. შემორჩენილი ჩხრეკის ოქმების მიხედვით წაუღიათ სახარება, 12 ძვირფასი ხატი, სხვადასხვა წერილები, დალუქეს ავეჯი და ოჯახს გასახლება დაუპირეს. ექიმის შვილებმა მოასწრეს სიგელის, რამ-დენიმე ხატის, სასულიერო და სხვა წიგნების სარდაფში გადამალვა. ინტელიგენციის ჩარევით უდანაშაულო ექიმი გაათავისუფლეს. მიუხედავად ასეთი განსაცდელისა, ნიკოლოზი აგრძელებდა ეკლესიის თანადგომას, მან თავისი მეგობრის, აკად. შ. ამირანაშვილის თანადგომით წევის ტაძარი გადაახურვინა. საქართველოს დამსახურებული ექიმის არქივში საინტერესო წიგნები, წერილები და ფოტოსურათებია შემონახული: ქუთაისის სემინარიის პირველკურსელთა ფოტოსურათის უკანა გვერდზე ხელით მიწერილია მოსწავლეთა გვა- რები, ხოლო ინსპექტორს, მამა დიმიტრი აბაშიძეს აწერია რუსებული“. მხატვარ გ. ზაზიაშვილის დიდ მხატვრულ ფოტოსურათზე სემინარიის კურსდამთავრებულთა ფოტოები განლაგებულია დიდი მიტრის ფონზე, მიტრის თავზე კი მეფე ერეკლე II-ის, კათოლიკოსების ანტონ I-ისა და ანტონ II-ის, ეპისკოპოსების – გაბრიელ ქიქოძის, ლეონიდე ოქროპირიძისა და სხვა სასულიერო პირთა სურათებია. აქვეა სემინარიის შენობის ფოტოც. აღსანიშნავია აგრეთვე კათოლიკოს-პატრიარქ კალისტრატეს ნიკოლოზისადმი გამოგზავნილი წერილი, წარწერით ნაჩუქარი წიგნები და „ვეფხისტყაოსანი“, მისივე ავტორობით რუსულ ენაზე 1906 წელს გამოცემული „ისტორიული ცნობა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალურობის საკითხისათვის“, ასევე დეკანოზ მარკოზ ტყემალაძის რუსულად გამოქვეყნებული წიგნი „თბილისის სიონის საკათედრო ტაძარი“ (1904წ.). ამ წიგნში დაბეჭდილი სიონის ღვთისმშობლის ხატის ფოტოსურათით დადგინდა, რო-გორი იყო ხატის პერანგი, რომელიც რუსებმა მოხსნეს და დაიკარგა. აქვეა წმინდა ნინოს ჯვრი-სა და მისი კარედის ხატის, სხვა ხატების, პატრიარქების დღეს უკვე დაკარგული მიტრების, სიო-ნის ეკლესიის დარბაზის ფოტოებიც. სიგელი და არქივი ნიკოლოზისავე სახლში ინახება, დღეს იქ მისი ქალიშვილი მზეთამზე (მზია) გაჩეჩილაძე შვილებთან, შვილიშვილებთან და მათ შვილებთან ერთად ცხოვრობს. ქალბატონი მზეთამზე წევის წმინდა გიორგის ეკლესიის სიყვარულით არის ანთებული, ახალგაზრდობიდან მოყოლებული, დღემდე, ყოველ წელს ოჯახთან ერთად ადის წევაში სალოცავად და ცდილობს, გაჩეჩილაძეების თანადგომით გვარის წმინდა სალოცავში წირვა-ლოცვა მუდამ ჩატარდეს, საბედნიეროდ, მარგვეთის ეპარქიის მღვდელმთავრის კურთხევით, დღეს ტაძარში ღვთისმსახურება უკვე ყოველ თვე აღევლინება.
